Меҳнат

Яке аз вазифаҳои асосии мақомоти меҳнат ва шуғли аҳолӣ дар ҳудуди вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ин расонидани кумаки методию амалӣ ва хизматҳои машваратӣ ба корхонаҳо, муассисаҳо, ташкилотҳо ва субъектони хоҷагидори фаъолияткунанда дар самти татбиқу риояи талаботи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба муносибатҳои меҳнатӣ ва сатҳи зиндагии аҳолӣ ба ҳисоб меравад.

 

Дар соли 2023 мутасаддиёни самти меҳнати сохторҳои Агентии меҳнат ва шуғли аҳолӣ тибқи нақшаи чорабиниҳо ба кормандони 8851 адад корхона, муассиса ва ташкилоти гуногунсоҳаи вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, дар маҷмуъ ба 33440 нафар вобаста ба масъалаҳое, ки аз муқаррароти Кодекси меҳнати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии танзимкунандаи самти муносибатҳои меҳнатӣ ва сатҳи зиндагии аҳолӣ бармеоянд, кумаки методию амалӣ расонида, корҳои фаҳмондадиҳӣ гузарониданд. Аз ҷумла, дар давраи мадди назар аз ҷониби кормандони мақомоти меҳнат ва шуғли аҳолӣ дар шаҳру ноҳияҳои ВМКБ ба 350 адад корхона бо фарогирии 1904 нафар корманд, дар шаҳру ноҳияҳои вилояти Суғд ба 4114 адад корхона бо иштироки 9497 нафар корманд, дар шаҳру ноҳияҳои вилояти Хатлон ба 2267 адад корхона бо ҷалби 12525 нафар корманд, дар ноҳияҳои шаҳри Душанбе ба 622 адад корхона бо иштироки 2313 нафар корманд ва дар шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ ба 1498 адад муассисаву корхона бо ҷалби 5411 нафар корманд хизматҳои машваратӣ ва кумаки методию амалӣ расонда шуд.

 

Тибқи маълумоти оморӣ ба ҳолати 1 январи соли 2024 дар миқёси ҷумҳурӣ 350253 субъекти хоҷагидори фаъолияткунанда ба қайд гирифта шудааст, ки аз ин шумора 33790 корхона, муассиса, ташкилот, 35699 субъект тариқи шаҳодатнома, 57304 адад тариқи шаҳодатнома бо шартҳои махсус, 46966 адад тариқи патент ва 175624 адад хоҷагии деҳқонӣ фаъолият менамоянд. Аз 33790 адад корхона, муассиса ва ташкилот 19166 адад ё 56,7 фоизи онҳо ҳуқуқи ба имзо расонидани шартномаи коллективиро доранд.

 

Ба ҳолати 1 январи соли 2024 17439 адад корхонаву ташкилот шартномаҳои коллективии баимзорасидаи худро аз қайди огоҳонии раёсат, шуъба ва бахшҳои Агентии меҳнат ва шуғли аҳолӣ дар вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ гузаронидаанд, ки ин нишондод ба 91,0 фоиз баробар аст.

 

Аз теъдоди умумии шартномаҳои коллективии бақайдгирифташуда ба соҳаи кишоварзӣ 4781 адад (27,4 %), маориф ва варзиш 4397 адад (25,2 %), мақомоти идораи давлатӣ 1201 адад (6,9 %), тандурустӣ 875 адад (5,0 %), саноат 855 адад (5,0 %), савдо ва хӯроки умумӣ 643 адад (3,7 %), сохтмон 474 адад (2,7 %), хизматрасонии маишӣ 428 адад (2,4 %), фарҳанг ва санъат 301 адад (1,7 %), ташкилотҳои ҷамъиятӣ 579 адад (3,3 %), қарз ва суғурта 291 адад (1,7 %), нақлиёт, алоқа ва роҳ 219 адад (1,3 %), илм, хизматрасонии илмӣ 211 адад (1,2 %), геология ва корҳои ҷустуҷӯи геологӣ 17 адад (0,1 %) ва хоҷагии манзилию коммуналӣ ва дигар соҳаҳо 2167 адад (12,4 %) тааллуқ дорад.

 

Тибқи маълумоти оморӣ ба ҳолати 1 январи соли 2024 дар миқёси ҷумҳурӣ 33790 адад корхона, муассиса ва ташкилоти фаъолияткунанда ба қайд гирифта шуда, 982 адад корхона барҳам хӯрда, дар баробари ин, 2121 адад корхона ва ташкилотҳои нав таъсис дода шудааст.

 

Музди миёнаи меҳнат. Музди миёнаи ҳармоҳаи номиналии меҳнат, ки ба кормандони кироякор пардохт шудааст, дар соли 2023 дар миқёси ҷумҳурӣ 2013,11 сомониро ташкил медиҳад, ки нисбат ба ҳамин давраи ҳисоботии соли 2022 (1760,29 сомонӣ буд) 251,82 сомонӣ ё 14,3 фоиз зиёд мебошад.

 

Музди меҳнати камтарин дар ин давра, дар бахши воқеии намудҳои фаъолияти иқтисодӣ ба кормандони соҳаи кишоварзӣ, шикор, ҷангал ва моҳипарварӣ – 811,73 сомонӣ рост омада, музди меҳнати аз ҳама баланд дар бахши воқеии иқтисодиёт дар соҳаҳои истихроҷи канданиҳои фоиданок – 3646,93 сомонӣ, таъмини неруи барқ, газ, буғ ва хунуккунии ҳаво – 3634,06 сомонӣ, сохтмон – 3004,98 сомонӣ, маориф – 1645,82 сомонӣ ва дар тандурустӣ– 1344,81 сомониро ташкил медиҳад.

 

Назорати давлатӣ дар соҳаи меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ. Дар соли 2023 аз ҷониби Хадамоти назорати давлатӣ дар соҳаи меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ фаъолияти 2818 адад (нисбати соли 2022 – (2090) ба андозаи 34,8% зиёд шудааст) субъекти хоҷагидори Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди санҷиш қарор дода шудааст, ки 2313 адади он санҷишҳои нақшавӣ (нисбати соли 2022 – (1799) баробари 25,5% зиёд гардидааст), 5 адади он санҷиши такрорӣ (нисбати соли 2022 - (1) ва  500 адади он санҷишҳои ғайринақшавӣ (нисбати соли 2022 - (290) ба андозаи 72,4% фоиз зиёд гардидааст) мебошанд.

 

Дар натиҷаи ҳамаи назорату санҷишҳои анҷомёфта, 13183 адад (соли 2022 – 10043 адад) қонунвайронкунӣ ошкор гардиданд, ки аз ин 9517 ҳолат (соли 2022 – 7740) ба масъалаҳои меҳнат, 2498 ҳолат (соли 2022 – 1651) ба масъалаҳои бехатарии меҳнат ва риояи стандартҳо, 76 ҳолат (соли 2022 – 79) ба масъалаҳои муҳоҷират ва 1092 ҳолат (соли 2022 – 573) ба масъалаҳои шуғли аҳолӣ иртибот дорад.

 

Дар маҷмуъ, дар давоми соли 2023 дар ҳамаи соҳаҳо бо дахолати Хадамот 35 млн. 283 ҳазору 559 сомонӣ ба буҷети давлатӣ ва шаҳрвандон пардохт карда шудааст.

 

 Дар самти назорати давлатӣ дар соҳаи меҳнат дар давоми соли 2023 дар 2408 (дар давоми соли 2022 - 1817) субъекти хоҷагидори Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои меҳнат санҷиш гузаронида шудааст, ки нисбати соли 2022, 591 санҷиш зиёд мебошад.

 

Дар натиҷаи ҳамаи назорату санҷишҳои анҷомёфта 9517 адад (дар  соли 2022 – 7740 адад) қонунвайронкуниҳо ошкор карда шудааст, ки нисбати соли гузашта 1777 қонунвайронкунӣ зиёд аст.

 

Дар давраи ҳисоботӣ дар 2408 корхонаю ташкилот мавриди санҷиш қарор дода шуда, 1568 ҳолати риоя нагардидани талаботи қонунгузории меҳнат оид ба мазмун, бастан, муҳлати амал ва иҷрои шартҳои шартномаи меҳнатӣ ошкор карда шуд.

 

Дар давоми соли 2023, дар маҷмуъ, 110 ҳолати ҳодисаҳои нохуш бо фавти 53 нафар шаҳрванд ва ҷароҳатбардории 69 нафар шаҳрванд дар истеҳсолот мавриди тафтиш қарор дода шуда, хароҷоти иловагӣ ва пардохти  кумакпулиҳои яквақтаина ба маблағи 7 млн. 695 ҳазору 548 сомонӣ ба шахсони ҷароҳатбардошта ва аъзои оилаҳои фавтидагон таъин ва пардохт карда шуд.

Сомонаҳои мақомоти давлатӣ